Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι ένα από τα πιο μεγάλα και αξιόλογα μουσεία στην Ελλάδα, κατέχοντας μία σημαντική θέση στη λίστα των σημαντικότερων της Ευρώπης.

Η πρώτη αρχαιολογική συλλογή του Μουσείου δημιουργήθηκε στο Ηράκλειο το 1883, με πρωτοβουλία του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ηρακλείου. Έκτοτε και μετά από πολλές ενέργειες, οι συλλογές εμπλουτίστηκαν και διαμορφώθηκαν οι πρώτοι εκθεσιακοί χώροι σε κτίριο στο κέντρο της πόλης, το οποίο είχε κατασκευαστεί μεταξύ 1937 και 1940, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Το Μουσείο ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό το 1908. Σήμερα, και ενώ έχει ολοκληρωθεί από το 2014 το πρόσφατο πρόγραμμα ανακαίνισης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου αποτελεί σημαντικό δείγμα του μοντέρνου αρχιτεκτονικού κινήματος στην Ελλάδα. Οι χρωματισμοί και τα υλικά κατασκευής παραπέμπουν στις τοιχογραφικές μιμήσεις ορθομαρμαρώσεων των μινωικών κτηρίων. Το κτήριο είναι διώροφο και διαθέτει εκτεταμένους εκθεσιακούς χώρους, αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων και εργαστήρια. 

Η νέα έκθεση αναπτύσσεται σε 27 αίθουσες, όπου οι συλλογές παρουσιάζονται με σύγχρονη μουσειολογική αντίληψη και υποστηρίζονται με ενημερωτικό και εποπτικό υλικό. Οι δώδεκα αίθουσες του ισογείου είναι αφιερωμένες στο μινωικό πολιτισμό, τον πρώτο αστικό-ανακτορικό πολιτισμό στην Ευρώπη. Η περιήγηση συνεχίζεται στην πρώτη αίθουσα του ορόφου με την έκθεση των μινωικών τοιχογραφιών και με τα ευρήματα των ιστορικών χρόνων (10ος αι. π.Χ. έως 3ος αι. μ.Χ.). Τέλος, στο ισόγειο οι δύο αίθουσες της συλλογής γλυπτών περιλαμβάνουν αρχιτεκτονικά γλυπτά και αγάλματα από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ.

Τα εκθέματα του Μουσείου περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις περιόδους της κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, τα οποία καλύπτουν μία ιστορία περίπου 5.500 χρόνων. Κυρίαρχη θέση στις συλλογές κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης, την οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη της την εξέλιξη. Η συλλογή με τις μινωικές αρχαιότητες είναι η σημαντικότερη στον κόσμο και το Μουσείο δίκαια θεωρείται το κατ' εξοχήν μουσείο του μινωικού πολιτισμού.